فسفر سفید با علامت اختصاری WP بر گرفته از لغت White phosphorus یک ماده مشتعل شونده و دودزا است که که برای تولید بمب های آتش زا و همچنین استتارهای دود استفاده می شود و از یک آلوتروپ معمولی به نام فسفر گرفته می شود.

قسمت اول- تاریخچه

فسفر سفید با علامت اختصاری WP بر گرفته از لغت White phosphorus یک ماده مشتعل شونده و دودزاست که که برای تولید بمب های آتش زا و همچنین استتارهای دود استفاده می شود و از یک آلوتروپ معمولی (آلوتروپ: ماده ای که می تواند به چند شکل در طبیعت موجود باشد) به نام فسفر گرفته می شود. بمب ها و گلوله های توپ حاوی فسفر سفید جنگ افزار های آتش زا هستند، اما می توانند به عنوان سلاح تهاجمی ضد نفر استفاده شوند که موجب سوختگی های شدید و تلفات شدید بشوند. این ماده شیمیایی در توپها ، خمپاره ها، بمب ها و موشک های کوتاه بردی استفاده می شود، که به محض برخورد و انفجار به تکه های سوزان فسفر تبدیل می شوند.فسفر سفید(White phosphorus) برگرفته از اصطلاح نظامی WP است. اصطلاح عامیانه آن Willy Pete یا Willy Peter که از جنگ جهانی اول نشأت گرفته و پس از جنگ ویتنام رایج شد، هنوز هم شنیده می شود.
امروزه فسفر سفید به علت پتانسیل زیاد آن برای استفاده علیه غیر نظامیان یک سلاح بحث بر انگیز است. در حالی که قرار داد بین المللی سلاح های شیمیایی فسفر سفید را به عنوان یک سلاح شیمیایی نشناخته است، گروه های بین المللی مختلفی آن را به عنوان یک سلاح شیمیایی می شناسند. در سالهای اخیر آمریکا( در جنگ عراق)، اسرائیل( در جنگ 33 روزه جنوب لبنان و در غزه) و روسیه از آن در درگیری ها استفاده کرده اند. استفاده آمریکا از فسفر سفید در جنگ عراق موجب مناقشه قابل توجهی شد. گزارشهای اولیه حاکی از استفاده از فسفر سفید برعلیه شورشیان بود، اما این گزارشها تا نوامبر 2005 به طور رسمی تکذیب می شد، تا زمانی که وزارت دفاع آمریکا استفاده از آن را به عنوان ماده دود زای استتار کننده تایید کرد که در این صورت این کار قانونی بود و معاهده CWC (معاهده بین المللی سلاح های شیمیایی ) نقض نشده بود. نهایتا یکی از سخنگویان وزارت دفاع آمریکا تأیید کرد که از فسفر سفید به عنوان سلاح آتش زا بر علیه نیروهای دشمن استفاده شده است، نه بر علیه غیر نظامیان.(البته صرفا یک ادعا بود)
تاریخچه:
در این عکس یکی از نیروهای نیروی هوایی آمریکا در حال بازرسی راکت های 75/2 اینچی فسفر سفید است.(پایگاه هوایی اوسان(Osan)، کره جنوبی، سال 1996)
گفته می شود که برای اولین بار فسفر سفید توسط جنگجویان ایرلندی در قرن 19 به صورت محلول فسفر سفید در کربن دی سولفید استفاده شد. وقتی کربن دی سولفید بخار می شد، فسفر سفید شعله ور می شد و احتمالا بخار کربن دی سولفید را که ماده ای به شدت آتش گیر بود، را نیز مشتعل می کرد. این ترکیب به نام آتش جنگجوی ایرلندی ( Fenian fire) شناخته می شد و به احتمال زیاد توسط کارگران غیر دائم ناراضی در استرالیا برای به تأخیر انداختن تخریب خانه های کهنه که محل خواب آنها بود، هم استفاده می شد.
در سال 1916، بر اثر یک مناقشه شدید ایدئولوژیک بر سر سرباز گیری برای اولین جنگ جهانی، 12 عضو از اتحادیه I.W.W (اتحادیه جهانی کارگران صنعت)، اتحادیه ای رادیکال که به طور آشکار با سربازگیری مخالف بود، به اتهام استفاده یا نقشه کشیدن برای استفاده از مواد آتش زا شامل فسفر سفید دستگیر شدند. گفته می شود 8 یا 9 نفر از این گروه مانند سیدنی توالو(Sydney Twelve) قربانی دسیسه پلیس شدند. اکثرا در 1920 پس از بازجویی آزاد شدند.

جنگ جهانی اول و دوم:

ارتش بریتانیا در اواخر 1916 اولین کارخانه ای را که نارنجک های فسفر سفید را تولید می کرد، معرفی کرد. در جنگ جهانی دوم بمب ها، توپ ها، خمپاره ها، راکت ها و نارنجک های حاوی فسفر سفید به عنوان سلاح های ضد نفر و دود زا به شدت از سوی آمریکایی ها، متفقین و در ابعاد کمتر توسط نیروهای ژاپنی استفاده می شد. در 1940 وقتی که حمله بریتانیا قطعی به نظر می رسید، کمپانی آلبرایت و ویلسون(Albright and Wilson) پیشنهاد کرد که دولت بریتانیا ماده ای شبیه به ماده آتش جنگجوی ایرلندی ( Fenian fire) در سلاح های متعارف آتش زا استفاده کند. تنها سلاحی از این دست که به میدان رفت نارنجک شماره 76 (Grenade, No. 76) یا نارنجک ویژه آتش زای فسفری بود که حاوی یک بطری پر شده از محلولی شبیه به ماده آتش جنگجوی ایرلندی ( Fenian fire) به علاوه لاتکس بود. این نارنجک ها به دو صورت تولید شد: اولی با چاشنی قرمز که بتوان آن را با دست پرتاب کرد و نوع قوی تر با چاشنی سبز که بتوان آن را با نارنجک انداز 5/2 اینچی زمختی به نام نورثور پروجکتر(Northover projector) پرتاب کرد. دستور العمل های روی جعبه های حاوی نارنجک ها شامل ملاحظاتی می شد:
بمب ها را(ترجیحا در صندوق های چوبی) در محیط خنک نگه دارید، در صورت امکان زیر آب.
اقدامات احتیاطی زیادی باید اعمال شود تا از انفجار در حین جایجایی پیشگیری شود. که البته این بمب ها معمولا برای استفاده کنندگان به شدت خطر ناک بود.
در آغاز نبرد نرماندی، 20 درصد شلیک خمپاره های 81 میلی متری آمریکایی ها فسفر سفید بود. حداقل 5 مدال افتخار اعطا شده در این عملیات اشاره به استفاده گیرندگان مدال از نارنجک های فسفر سفید در پاکسازی سنگرهای دشمن دارد. در1944 عملیات آزاد سازی شربورگ (Cherbourg) گردان هشتاد و هفتم خمپاره انداز آمریکا به تنهایی 11899گلوله به شهر شلیک کرد.
نیروی زمینی و تفنگداران دریایی آمریکا از خمپاره های 2/4 اینچی حاوی فسفر سفید استفاده کردند. فسفر سفید به شدت توسط سربازان متفقین برای شکستن حملات پیاده نظام آلمان و ایجاد تلفات شدید بین نیروهای متمرکز دشمن در دوره آخر جنگ استفاده می شد. نیروهای آمریکایی در اقیانوس آرام و دیگر مناطق جهان( حتی تا امروز) به عنوان کسانی که به بطری های پرتاب شده نارنجک های ویلی پتی ( Willie Pete) می گفتند، شناخته می شدند. به نظر می آید ریشه این اصطلاح از کلمات قراردادی مخابراتی ارتش بریتانیا آمده باشد.
گلوله های آتش زا به طور گسترده توسط نیروهای هوایی آلمان، آمریکا و بریتانیا علیه غیر نظامیان و اهداف دارای اهمیت نظامی در مناطق غیر نظامی استفاده می شد( لندن، هامبورگ، درسدن(Dresden) و ...). در اواخر جنگ برخی از این بمب ها از فسفر سفید ( از 1 تا 200 گرم) به جای منیزیم به عنوان ماده اشتعال زا در ترکیبات آتش زای این نوع بمب ها استفاده می کردند.
استفاده از سلاح های آتش زا بر علیه غیر نظامیان در سال 1980 در قرارداد بین المللی سلاح های متعارف پروتکل سوم توسط کشورهای امضا کننده ممنوع شد. آمریکا مواد اول و دوم را امضا کرده است ولی پروتکل های(پیوند های) سوم و چهارم و پنجم را امضا نکرده است.
دیگر موارد

یکی از نیروهای گروهان حفاظت اطلاعات نیروی هوایی آمریکا در حال بسته بندی گلوله خمپاره 81 میلیمتری در خلال دوره آموزش جنگ افزاردر سال 1980.
مهمات حاوی فسفر سفید به طور گسترده توسط آمریکا در جنگ کره و ویتنام و این اواخر توسط روسیه در درگیری های چچن استفاده شد. گزارش شورای امنیت تایید می کند که در دسامبر 1994 در نبرد شهر گروزنی (Grozny) در چچن، از هر 4 یا 5 گلوه توپ یا خمپاره شلیک شده یک عدد دود زا یا حاوی فسفر سفید بوده است.
بر اساس گزارش خبرگزاری آنزا از ایتالیا (:Agenzia Nazionale Stampa AssociataANSA)در عراق، صدام حسین از فسفر سفید و همچنین سلاح های شیمیایی که در قرارداد بین المللی سلاحهای شیمیایی به آن اشاره شده است، در حمله شیمیایی به حلبچه که طی جنگ ایران و عراق در 1988 رخ داد، استفاده کرد.
همچنین دیگر گزارشهای خبری حاکی از آن است که در یک گزارش غیر محرمانه ای که در سال 1991 توسط سازمان اطلاعاتی آمریکا منتشر شد از فسفر سفید به عنوان سلاحی شیمیایی نام برده شده است. در زیر قسمتی از این گزارش را می خوانید:
نیروهای وفادار به رئیس جمهور صدام احتمالا از سلاح شیمیایی فسفر سفید بر علیه شورشیان کرد، و سکنه شهر اربیل استفاده کرده اند. ماده شیمیایی فسفر سفید توسط توپخانه صحرایی و هلیکوپترهای مسلح شلیک شده است.
اما گزارش اصلی این نکته را درج کرده است: هشدار: این صرفا یک گزارش اطلاعاتی است نه یک ارزیابی اطلاعاتی نهایی . عبارت گزارش اطلاعاتی بیانگر این نکته است که این نوشته توسط جامعه اطلاعاتی بازبینی نشده است. به علاوه گیرندگان سند با کد R مشخص شده اند که یعنی سند قابل استفاده در عملیات نظامی است و دارای ارزش اطلاعاتی نیست ودر دسته بندی گروه اطلاعاتی قرار نمیگیرد( فصل چهارم، قسمت یازدهم).
استفاده از فسفر سفید در عراق، سال 2004
استفاده از فسفر سفید در عراق برای اولین بار در آوریل 2004 گزارش شد:
ستون عمودی غباری که در اطراف محل انفجار در هنگامی که آنها به شدت به عملیات می پردازند،به چشم می خورد، ناشی از فسفر سفید ومواد باقابلیت انفجاری بالا است (که به شیک ان بیک ( shake n bake ) دربین آمریکایی ها معروف است)، که بر علیه ساختمان های محل تمرکز شورشیان برای یک هفته مدوام استفاده می شد. در هر صورت یک بیانیه رسمی آمریکا در دسامبر 2004 هر گونه استفاده از فسفر سفید را تکذیب کرد: نیروهای آمریکایی از فسفر سفید در فلوجه به مقدار کم آن هم برای روشن کردن اهداف یا علامت گذاری( به عنوان منور) استفاده کرده اند. آنها فسفر سفید را برای روشن شدن محل دشمن آن هم به سمت آسمان شلیک کرده اند نه مستقیما بر علیه افراد دشمن.
سایت وزارت امور خارجه آمریکا ضمیمه های در نوامبر 2005 منتشر کرد که به عنوان توضیح بیانیه قبلی به حساب می آید:
ما متوجه شدیم که قسمتی از اطلاعات پارگراف بالا که ما تهیه کرده ایم، نادرست است. گلوله های توپ حاوی فسفر سفید که دودزا هستند،در فلوجه استفاده شده اند اما به عنوان مواد منور نه به عنوان مواد آتش زا به طور مثال استتار کردن حرکت دسته های نظامی از طرفی با توجه به مقاله ای در مجله توپخانه صحرائی (Field Artillery) می فهمیم که فسفر سفید به عنوان یک سلاح روانی قدرتمند برعلیه شورشیان مستقر در خندق های خطی و حفره های عنکبوتی استفاده می شده است. مقاله در ادامه این طور بیان می کند که نیروهای آمریکایی از فسفر سفید برای بیرون راندن نیروهای مهاجم و سپس کشتن آنها با گلوله های باقدرت انفجاری فوق العاده استفاده می کردند.
جنبه خاص استفاده از فسفر سفید یعنی بر علیه انسان در فیلم مستند فلوجه قتل عام پنهان (Fallujah, The Hidden Massacre)( که به وسیله سیگ فیریدو رانوچی ( Sigfrido Ranucci) ساخته شده و در شبکه ری نیوز 24 (RaiNews24) بر روی آنتن رفته و در اینترنت هم منتشر شده است،) برجسته شده است. در این فیلم جیولیانا سرنا (Giuliana Sgrena) از شهادت دادن آوارگان شهر برتاثیرات خطرناک سلاح های استفاده شده در فلوجه می گوید:
به خصوص این که برخی از زنان پس از وارد شدن به خانه هایشان با نوع خاصی از غبار که در سرتاسر خانه دیده می شد، روبرو شدند. آمریکایی ها خودشان به آنها گفته بودند که خانه ها را با مواد شوینده تمیز کنند چرا که این غبار به شدت خطرناک است. در حقیقت آنها اثرات عجیبی بر بدن هایشان داشتند که نشان از چیزهای خیلی عجیبی بود.
همچنین فیلم نشان می دهد که سربازان آمریکایی خود شان استفاده از فسفر سفید بر علیه شورشیان را تأیید می کنند. بیانیه های رسمی آمریکا همچنان استفاده از فسفر سفید بر علیه نفرات دشمن را انکار میکرد. سفیر آمریکا در انگلیس رابرت هلمزتادل (Robert Holmes Tuttle) در نوامبر 2005 اظهار کرد که نیروهای آمریکایی از بمب ناپالم یا فسفر سفید به عنوان سلاح استفاده نمی کنند.
در هر صورت به فاصله یک هفته از اظهارات سفیر آمریکا، در 15 نوامبر، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا سرهنگ دوم بری ونابل (Barry Venable) در گفتگو با BBC تأیید کرد که فسفر سفید به عنوان یک سلاح بر ضد نفرات دشمن استفاده شده است و این طور بیان کرد که: از فسفر سفید به عنوان یک سلاح آتش زا بر علیه نیروهای دشمن استفاده شده است. به خصوص که وی متذکر شد که فسفر سفید بر نیروهای دشمن که در مکانهای مقاوم به انفجارهای قوی مخفی شده بودند، مؤثر بوده است: یک تکنیک این است که شما گلوله های حاوی فسفر سفید را به داخل این گونه مکان ها شلیک کنید، چرا که ترکیب آتش و دود( و در بعضی مواقع ترسی که به خاطر انفجار صورت گرفته بر روی زمین به وجود می آید) آنها را مجبور به خروج از سنگرها می کند و سپس شما می توانید با گلوله های قوی به راحتی آنها را بکشید.
استفاده از فسفر سفید به عنوان منور و همچنین دود استتار مجاز است و معاهده بین المللی سلاح های شیمیایی از آن به عنوان یک سلاح شیمیایی نام نبرده است.
شماره مارس 2005 از مجله نیروی زمینی آمریکا توپخانه صحرائی (Field Artillery) مقاله ای دارد که در آن از فسفر سفید به عنوان سلاحی مؤثر در بیرون کشیدن شورشی ها از سنگرها طی حمله به فلوجه در نوامبر2004 یاد شده است:
فسفر سفید ثابت کرد که سلاحی مؤثر و همه کاره است. ما از آن به عنوان دود استتار در عملیات استفاده کردیم. سپس در درگیری ها، به عنوان سلاحی روانی مؤثر و قدرتمند بر علیه شورشیان مستقر در خندق های خطی و حفره های عنکبوتی، وقتی که گلوله های با قدرت انفجاری بالا بر آنها اثری نداشت، استفاده کردیم. ما عملیات های بلرزان و جزغاله کن را بر علیه شورشیان را با استفاده از فسفر سفید برای بیرون کشیدن آنها و گلوله های باقدرت انفجاری بالا برای کشتن آنها، انجام دادیم.
در 30 نوامبر 2005 ژنرال پیتر پیس (Peter Pace) از استفاده از فسفر سفید دفاع کرد و اظهار کرد که فسفر سفید به عنوان منور و تولید کننده دود استتار و در موارد بهتر برای کشتن افراد یک سلاح نظامی قانونی است:
بر طبق قانون جنگ استفاده از فسفر سفید به عنوان استتار و علامت گذاری یک منطقه، همان طور که قبلا استفاده می شده است، کار صحیحی بوده است... یک گلوله به پوست سریعتر از فسفر سفید نفوذ می کند.
در 22 ژوئن 2007 خبرنگار نیویورک تایمز، مایکل آر گوردون (Michael R. Gordon) در مصاحبه ای با رادیو ملی آمریکا با عنوان شورشیان ساکن بعقوبه شده اند که توسط ملیسا بلاک(Melissa Block) و مایکل نوریس(Michele Norris) انجام شد، شرکت کرد. در این مصاحبه از وی در مورد تلفات غیر نظامیان در بعقوبه عراق سوال شد. وی این طور پاسخ دادکه: بله، غیر نظامیان تلفاتی داشتند. من با عکاسمان که دیده بود غیر نظامیان با گلوله های فسفر سفید آسیب دیده بودند، صحبت کرده ام. این عکاس هرگز معرفی نشد و این گزارش و مصاحبه هرگز تأیید نشد.
جنگ اسرائیل و لبنان در سال 2006
در طی جنگ سال 2006 بین اسرائیل و لبنان( در واقع حزب الله) اسرائیل عنوان کرد که در جنوب لبنان از گلوله های حاوی فسفر سفید بر علیه اهداف نظامی در فضای باز استفاده کرده است. همچنین اسرائیل عنوان کرد که استفاده اش از فسفر سفید بر اساس معاهدات بین المللی مجاز بوده است. اما امیل لهود رئیس جمهور وقت لبنان طی سخنانی استفاده اسرائیل از فسفر سفید بر علیه غیر نظامیان در لبنان را فاش کرد. اولین مقام رسمی لبنان که علیه استفاده اسرائیل از فسفر سفید در لبنان شکایت کرد، وزیر اطلاعات قاضی اریدی بود.( اما بر اساس بسیاری از شواهد اسرائیل از فسفر سفید بر علیه غیر نظامیان به طور وحشیانه ای استفاده کرده بود.)
جنگ اسرائیل و حماس در سال 2009/2008
به گزارش کریستین ساینس مانیتور (Christian Science Monitor) در 14 ژانویه 2009، با توجه به اظهارات دکتر نروژی مدز گیلبرت (Mads Gilbert) اسرائیل از گلوله های حاوی فسفر سفید در جنگ 2009/2008 بین حماس و اسرائیل استفاده کرده است و این بمب ها بر فراز کمپ های پناهندگان غیر نظامی منفجر می شوند. طبق گفته سازمان دیده بان حقوق بشر، انها به قربانیانی دچار سوختگی برخورده اند که پوست بدن و صورتشان کنده شده بود. این اظهارات در اولین روزهای جنگ بود.
گزارش های زیادی بیانگر استفاده اسرائیل از فسفر سفید در حمله به باریکه غزه در سال 2009-2008 می باشد. سازمان دیده بان حقوق بشر(Human Rights Watch) طی اظهاراتی اعلام کرد که گلوله های حاوی فسفر سفید بر فراز مناطق تجمع غیر نظامیان منفجر می شده اند، از جمله: یک کمپ پر جمعیت آوارگان و مدرسه سازمان ملل که پناهگاه غیر نظامیان بود.
کریس گانس ( Chris Gunness) یکی از سخنگویان آژانس امدای سازمان ملل((UNRWA 3 عدد از چنین گلوله هایی موجب آسیب دیدن 3 نفر از افراد وی شده اند. سازمان دیده بان حقوق بشر هم اعلام کرد که متخصصان این سازمان در منطقه شاهد استفاده اسرائیل از سلاح فسفر سفید بوده اند. کنث راث( Kenneth Roth) سرپرست اجرایی سازمان، اضافه کرد این یک ترکیب شیمیایی است که ساختمان ها را به آتش می کشد و افراد را می سوزاند. این ماده نباید در مناطقی که دارای جمعیت انسانی هستند،استفاده شود. این در حالی است که غزه یکی از متراکم ترین مناطق جمعیتی جهان به شمار می رود.
عفو بین الملل عنوان کرد که یک تیم حقیقت یاب مدارک غیر قابل انکاری مبنی بر استفاده فوق العاده زیاد اسرائیل از فسفر سفید در مناطق پرجمعیت شهر غزه و دیگر مناطق این محدوده یافته است.
برطبق گزارشات در 15 ژانویه ، کمپ سازمان ملل،در میان خانه های بیشمار مردم شهر غزه، مورد حمله توپخانه ای ارتش اسرائیل با گلوله های حاوی فسفر سفید قرار گرفت.( این در حالی است که اسرائیل از محل دقیق ساختمانهای سازمان ملل خبر داشته است.) و محموله های امدادی و چندین تانک بزرگ ذخیره سوخت را به آتش کشید. یکی از سخنگویان سازمان ملل اظهار کرد که خاموش کردن این آتش ها بسیار سخت بود و افزود: شما به روشهای سنتی آتش نشانان قادر به خاموش کردن این نوع حریق نیستید. شما به شن نیاز دارید اما ما در کمپ شن نداشتیم.
پیتر هربی ( Peter Herby) رئیس کمیته بین لمللی صلیب سرخ، استفاده اسرائیل از فسفر سفید در غزه را تأیید کرد وخلاصه ای از قوانین مربوط به فسفر سفید رابیان کرد و از نحوه برخورد کمیته بین المللی صلیب سرخ در مورد این مسئله صحبت نمود. در 20 ژانویه پل وود (Paul Wood) از BBC از فسفر سفید که در مناطق حضور غیر نظامیان به چشم می آمد، گزارشی ارائه داد. متخصص گروه سلاح های عفو بین الملل کریستوفر کوب اسمیت (Christopher Cobb-Smith) کسی که شاهد بمباران ها در طی جنگ بوده است، طی اظهاراتی بیان کرد که ما خیابان ها و کوچه ها را دیدیم که پر از مدارکی مبنی براستفاده از فسفر سفید هستند که همچنان قطعاتی از این ماده در حال سوختن بودند و تکه هایی از گلوله های توپ و محفظه های گلوله افشان که توسط ارتش اسرائیل شلیک شده بود، به چشم می خورد.
البته تمامی این اظهارات، فقط قسمتی از اظهارات رسمی و البته غیر رسمی موجود مبنی بر این عمل غیر قانونی است. چیزی که در تصاویر تلویزیونی زنده و گزارش شده به طور آشکار و واضح به چشم می خورد، استفاده شدید و دیوانه وار اسرائیل از این مواد به منظور کشتن افراد( نه به منظور استتار کردن نیروهای عملیاتی یا علامت گذاری مناطق عملیاتی) به خصوص در روزهای آخر جنگ بود. استفاده از این مواد بر علیه غیر نظامیان آن هم با این شدت و وضوحی که نشان از عمدی بودن آن است، بر طبق قوانین بین المللی، جنایت جنگی محسوب می شود.
در آخرین روزهای جنگ، اسرائیل به شدت دچار تزلزل و ناتوانی در حمله به غزه شده بود و دستپاچه برای فتح شهر غزه تلاش می کرد در حالی که هیچگونه پیشرفتی حاصل نمی شد و نهایتا در پایان جنگ که با عقب نشینی اسرائیل و پیروزی حماس پایان یافت، در حدود 600 کشته از 1300 کشته فلسطینیان در غزه زنان و کودکان بودند. در تصاویر ارسالی از غزه، زنان و کودکانی دیده می شدند که به شدت دچار سوختگی شده بودند. حتی در تصویری تکه ای فسفر سفید که همچنان در حال سوختن بود، توسط یکی از پزشکان نشان داده شد.
به طور کلی اسرائیل جایی برای هیچ گونه تکذیب و ادعای غیرعمدی بودن این حملات نگذاشت.
تأثیرات و خصوصیات و قوانین

سپتامبر 1921، انفجار بمبی حاوی فسفر سفید بر فراز کشتی یو اس اس آلاباما (USS Alabama)، طی یک آزمایش نظامی که توسط ژنرال بیلی میچل (Billy Mitchell) هدایت می شد.
هم اکنون فسفر به عنوان مؤثرترین ماده جهت ایجاد پوشش دود استتار شناخته می شود، به دو دلیل: اول اینکه فسفر حجم بسیاری از محیط اطراف هدف مورد نظر (یا احیانا یکانهای خودی) را پوشش می دهد. دوم این که ذرات این دود به صورت اورسل (گاز پخش شونده در هوا) هستند. غباری از قطرات مایع که به سایز ایده آل پدیده مای اسکرتینگ(Mie scattering)( اثری که به وسیله آن ذرات کروی شکل، تشعشات الکترو مغناطیس را پخش می کنند) برای نور مرئی نزدیک است. این اثر شبیه سازی شده است و نتیجه آن بوده که فسفر به طور کامل یک میدان دید را مسدود نمی کند، اما به طور کامل تشعشعات مرئی و مادون قرمز را ترکیب می کند.
وقتی فسفر در هوا می سوزد ابتدا فسفر پنتواکساید تولید می کند.(که به استثنای دماهای بالا به صورت تترا فسفر دکوکساید(P4O10) در هوا موجود است.)
P4 + 5 O2 ? P4O10
در هر صورت فسفر پنتواکساید به شدت یک ماده نمگیر است و به سرعت ذرات ریز رطوبت در هوا را جذب می کند و قطرات فسفریک اسید مایع را تشکیل می دهد.
P4O10 + 6 H2O ? 4 H3PO4
( همچنین پلی فسفریک اسیدهایی مثل پیروفسفریک اسید تشکیل میدهد.)
پیرو فسفریک اسید= H4P2O7
اگر چه جرم اتمی فسفر 31 است، و جرم مولکولی یک مولکول فسفریک اسید 98 است اما ابر آن در هوا 68 درصد افزایش جرم خواهد داشت.( مثلا 2/3 کیلو گرم برای هر یک کیلو فسفر سفید.) اما جرم آم بیش از اینها افزایش می یابد چرا که فسفریک اسید و مشتقات آن موادی نمگیر هستند. در زمان معین، قطرات به جذب آب بیشتر ادامه می دهند تا بزرگتر و رقیق تر شوند تا وقتی که به تعادل فشار بخار آب با آب موجود در محل برسند. عملا قطرات سریعا به یک سایز مناسب برای پخش کردن و متفرق کردن نور مرئی می رسند و پس از آن به وسیله باد یا انتقال گرما به محیط اطراف از بین می روند.
به خاطر وزن فوق العاده مناسب دود فسفر سفید، ماده بسیار مناسبی برا مواردی است که از نطظر وزن محدودیت وجود دارد مثل نارنجک ها یا خمپاره ها. یکی از دیگر مزایای نارنجک های فسفر سفید که معمولا در مواقع اضطراری استفاده می شود این است که دود فسفر سفید در کسری از ثانیه تشکیل می شود. از آنجائیکه فسفر سفید ماده ای آتش زا هم هست، بیشتر مهمات آتش زا یک چاشنی منفجر کننده ساده دارند تا قطعات فسفر سفید را در هوا پس از انفجار به اطراف پرتاب کند که پس از آن این قطعات به طور خود به خود شروع آتش می گیرند وشروع به حرکت می کنند و دود غلیظی از عقب آنها شروع به انتشار می کند. این دود به سادگی از ظاهر آن قابل تشکیل است. همانند دوشی است که قطعات آتشین را پخش می کند و دود سفیدی از عقب آنها دیده می شود که سریعا به صورت یک ابر سفید خالص و پف کرده در می آیند( مگر این که منبع نور رنگی باشد)
اشکالات مختلف فسفر سفید در زیر آمده است اما یکی از آنها خیلی مهم است و آن هم تنوره کشیدن ستون دود است. از آنجائیکه دود فسفر سفید از شعله های نسبتا داغی تشکیل شده است، گاز های متصاعد شده هم داغ هستند و متمایل هستند که بالا روند. در نتیجه دود به نسبت سریعا بالا می رود و از سطح زمین دور می شود و ستونی از دود تشکیل می شود که برای علامت گذاری منطقه عملیاتی مناسب است. از نظر تاکتیکی شاید برای علامت گذاری سریع منطقه فسفر سفید چندان کارا نباشد، از طرفی دیگر ماده ای است که می تواند به صورت پایدار دود تولیدکند. برخی کشور ها شروع به استفاده از فسفر قرمز به جای فسفر سفید کرده اند. فسفر قرمز در دمای پایین تری نسبت به فسفر سفید می سوزد و برخی معایب آن را ندارد ولی همان وزن مناسب فسفر سفید را دارد. نوع دیگری از فسفر سفید فسفر سفید پلاستیکی است که آرامتر از فسفر سفید معمولی می سوزد و خطر ایجاد حریق کمتری دارد.

اثرات فسفر سفید بر انسان

فسفر سفید به سه طریق موجب آسیب به بدن و مرگ می شود:
1- ایجاد سوختگی عمیق در بافت ها
2- استنشاق دود
3- بلعیدن
که بلعیدن آن و سوازنندگی آن مهلک تر است.
در زیر به بررسی این اثرات می پردازیم:

ایجاد سوختگی عمیق در بافت ها

تکه های سوزان فسفر سفید که در اثر انفجار اولیه تولید می شوند می توانند باعث سوختگی های وسیع و عمیق(درجه 2 و 3) شوند. فسفر سفید نسبت به دیگر مواد سوزاننده خطر کشندگی بیشتری دارد، چرا که جذب بدن می شود و به قلب، کلیه، و کبد آسیب می رساند و در بعضی مواقع موجب آسیب همزمان چند عضو بدن می شود. فسفر سفید برای افرادی که در محیط هستند بسیار خطرناک است، چون فسفر سفید تا وقتی که اکسیژن محیط تمام شود یا خودش به طور کامل بسوزد، به سوختن ادامه می دهد. در برخی مواقع سوختگی ها به قسمت هایی از پوست که فاقد پوشش لباسی هستند، محدود می شود. چون تکه های کوچکتر فسفر سفید نمی توانند قبل از این که به صورت کامل بسوزند، لباس را به طور کامل بسوزانند. با توجه به بیانیه سازمان امنیت جهانی به نقل از روزنامه گاردین (The Guardian)
فسفر سفید موجب سوختگی های شیمیایی دردناک می شود.

استنشاق دود

فسفر سفید مشتعل، دود غلیظ و بسیار داغی تولید می کند. بیشتر دود هایی که به وسیله گلوله های شلیک شده در میدان جنگ تولید می شود، حتی به صورت غلیظ هم مضر نیستند. به طور آشکار استنشاق دود های غلیظ به طور مداوم از هر نوع که باشند، می توانند موجب بیماری و حتی مرگ می شود(به ویژه اگر نزدیک منبع دود باشیم).
دود فسفر سفید در غلظت های ملایم بینی و چشم ها را تحریک می کند. مقدار زیاد آن موجب سرفه های فوق العاده شدید می شود. هر چند تا کنون هیچ سابقه ثبت شده ای برای صدمات ناشی از استنشاق دود فسفر سفید در عملیات های نظامی که تاکنون صورت گرفته وجود ندارد و تا کنون هیچ مورد تأیید شده ای برای مرگ ناشی از استنشاق دود فسفر سفید دیده نشده است. اما استفاده اسرائیل از فسفر سفید در حمله به غیر نظامیان در غزه، نشان داد که استنشاق دود فسفر سفید می تواند موجب آسیب و مرگ به صورت خفگی در انسان شود.
آژانس مواد سمی و ثبت بیماری ها حداکثر میزان دود فسفر سفید در هوا را برای داشتن کمترین خطر از لحاظ استنشاقی 02/0 میلی گرم بر متر مکعب تعیین کرده است همانند دود سوخت های فسیلی. برای مقایسه گاز خردل 30 برابر خطرناک تر است(0007/0 میلی گرم بر متر مکعب).

بلعیدن

دوز کشنده ای که برای بلعیدن فسفر سفید ثبت شده است، 1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد، اگر چه میزان خیلی کمی از آن مثلا 15 میلی گرم از آن هم موجب مرگ می شود. همچنین موجب آسیب به کلیه ها و قلب و کبد می شود. البته ادعاهایی شخصی وجود دارد که افرادی آن را خورده اند وبدن آنها بدون هیچ گونه آسیبی آن را دفع کرده است.

قوانین نظامی

طبق سلسله همایش های جنوا(Geneva Conventions) که مرجعی قانونی و رسمی برای تنظیم قوانین متعارف جنگ محسوب می شود، حمله عمدی به غیر نظامیان و حمله شدید به تأسیسات غیر نظامی، مناطق مسکونی، مکانهایی که مورد استفاده غیر نظامیان است، مثل بیمارستانها، ساختمانهای مذهبی و مدارس ممنوع است. در ادامه بیان می شود که استفاده از هر نوع سلاح برای حمله غیر عمدی به غیر نظامیان و و یا حمله عمدی به مناطق غیر نظامی خالی از سکنه، توسط نیروهای نظامی جنایت جنگی محسوب می شود مغایر قوانین جنگی است.
متاسفانه نیروهای نظامی معمولا وارد مناطق غیر نظامی می شوند، یا تحرکات نظامیان در این گونه مناطق صورت می گیرد. بنابراین درگیری های نظامی در مناطق غیرنظامیان روی می دهد. وقتی چنین چیزی اتفاق بیفتد، همه نیروهای نظامی که از قوانین جنگ پیروی می کنند، باید مواظب باشند که خرابی های غیر لازم به مناطق غیر نظامیان وارد شوند، اما غیر نظامیان ندانسته در وسط میدان جنگ، به وسیله تمام سلاح هایی که توسط دو طرف استفاده می شود،زخمی یا کشته می شوند. قوانین جنگ این گونه موارد غیر عمد را تشخیص می دهد و تنها به جنایاتی اهمیت می دهد که به طور عمد توسط نیروهای نظامی رخ داده باشد، یا به خاطر استفاده بیش از حد از جنگ افزار ها بر علیه اهداف نظامی صورت گرفته باشد که این استفاده بیش از حد موجب آسیب به غیر نظامیان و یا ساختمانهای آنها در اطراف این هدف شده باشد( مثلا نابودی یک ساختمان 2 طیقه با استفاده از یک بمب 10تنی که به تنهایی قادر به نابودی یک محله است).
ماده اول از پروتکل سوم معاهده جنگ افزارهای متعارف در مورد جنگ افزارهای آتش زا می گوید: سلاح های آتش زا هر نوع سلاح یا مهماتی هستند که اصولا به منظور به آتش کشیدن چیزی یا ایجاد جراحات سوختگی بر افراد در هنگام ایجاد شعله یا گرما یا ترکیبی از آنها طراحی شده است که به وسیله واکنش شیمیایی یک ماده که به منطقه هدف فرستاده شده است، صورت می گیرد. همان پروتکل استفاده از این نوع سلاح ها را بر علیه غیر نظامیان یا در مناطق آنها ممنوع کرده است. (کنفرانس جنوا هم آن را ممنوع کرده بود.).این پروتکل فقط برای کشورهایی که آن زا امضا کرده اند، لازم الاجرا است. آمریکا و دیگر قدرت های نظامی جهان آن را امضا نکرده اند و از نظر حقوقی ملزم به اجرای آن نیستند.( مانند این است که شما قوانین قضایی کشورتان را قبول نداشته باشید و هر کس را خواستید بکشید و از نظر حقوقی هم محکوم نشوید.)
اما استفاده از این گونه سلاحها بر علیه نظامیان در خارج از مناطق غیر نظامی صریحا ممنوع نشده است. مناقشه ای بر سر این که آیا فسفر سفید به عنوان یک سلاح شیمیایی توسط معاهده بین المللی سلاح های شیمیایی شناخته شود و غیر قانونی اعلام شود یا نه وجود داشت که در آوریل سال 1997 به آن رسیدگی شد. این معاهده سلاح هایی را ممنوع می کند که به استفاده از خصوصیات مسموم کنندگی مواد شیمیایی در میدان جنگ مربوط می شود.(ماده دوم، تعریف نهم: مواردی که ممنوع نیستند قسمت C)
این معاهده مواد شیمیایی سمی را این گونه تعریف می کند : مواد شیمیایی هستند که در طی کنش های شیمیایی آنها بر فرآیندهای زیستی موجب مرگ، ناتوانی موقت یا آسیب دائم به انسان یا حیوان می شوند. ضمیمه ای وجود دارد که لیست مواد شیمیایی که در حیطه این تعریف قرار دارند، وجود دارد که فسفر سفید در این لیست به عنوان یک ماده شیمیایی یا یک ماده اولیه بدین منظور وجود ندارد.
در مصاحبه ای در سال 2005 که توسط رادیو تلویزین ایتالیا(Rai - Radiotelevisione Italiana) انجام شد، پیتر کیسر ( Peter Kaiser)ازسخنگوی سازمان سلاح های شیمیایی ممنوعه( سازمانی که معاهده بین المللی سلاح های شیمیایی را سرپرستی می کند و مستقیما به مجمع عمومی سازمان ملل گزارش می دهد) سوال شد که آیا فسفر سفید باید در محدوده سلاح های شیمیایی قرار گیرد یا نه که این گونه پاسخ داد:
نه، این ماده سلاحی شیمیایی به شمار نمی رود مادامی که در عملیات نظامی برای استفاده از جنبه های سمی آن قصدی وجود نداشته یا نیازی نباشد. فسفر سفید در حالت معمولی به عنوان تولید دود جهت استتار کردن تحرکات استفاده می شود. اگر از فسفر سفید چنین استفاده ای بشود، از لحاظ قانونی مشکلی وجد ندارد.
از طرفی دیگر اگر از خصوصیات سمی فسفر فسید به عنوان یک جنگ افزار استفاده شود، خوب البته این کار غیر قانونی است. چرا که چیزی که بر اساس آن عهد نامه بین المللی سلاح های شیمیایی شکل گرفته یا در واقع از طرف کشور ها پذیرفته شده، این است که هر گونه مواد شیمیایی که موجب مرگ یا آسیب به انسان یا حیوان شود، آن هم بر اساس خصوصیات سمی آن ماده، یک سلاح شیمیایی محسوب می شود.
کیسر یکی از کارکنان سازمان سلاح های شیمیایی ممنوع(Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons) است. این سازمان ( با نام اختصاری OPCW) بر اساس رأی اعضا تصمیم می گیرد. این سازمان لیست سلاح های شیمیایی و مواد شیمیایی با استفاده دو گانه را تهیه می کند. در این لیست نامی از فسفر سفید برده نشده است.
معاهده سلاح های متعارف(نه معادله سلاح های شیمیایی) در پروتکل سوم خود استفاده از سلاح های آتش زایی که از طریق هوا به اهداف خود می رسند، برعلیه جمعیتهای غیر نظامی یا مکانهایی که غیر نظامیان و نظامیان باهم تجمع کرده اند، ممنوع کرده است. اما این پروتکل سلاح هایی که خاصیت آتش زایی آنها، خصوصیت ثانوی آنها محسوب می شود، مستثنی کرده است مانند نارنجک های دود زا. بیشتر مواقع از این پروتکل برداشتی می شود که فسفر سفید از این ماده مستثنی است. در هر صورت چندین کشور از جمله آمریکا و اسرائیل پروتکل سوم را امضا نکرده اند.
در هر صورت حالت قانونی این معاهدات در جنگ ها رعایت نمی شوند. برای مثال در مورد استفاده آمریکا از فسفر سفید در عراق، سیر منزیس کمبل ( Sir Menzies Campbell) سخنگوی یکی از احزاب انگلیس می گوید:
استفاده از این سلاح ممکن است قانونی باشد، اما اثرات آن به پیروزی بر شورشیان کمک می کند. انکار استفاده از این سلاح و در نهایت پذیرش استفاده از آن، شکاکان را قانع می کند که حتما چیزی مخفی وجود دارد که قرار نیست همگان بفهمند.
با توجه به آئین نامه رزمی در مورد قوانین جنگ زمینی ارتش آمریکا می خوانیم که: استفاده از سلاح هایی که آتش تولید می کنند، مانند مهمات رسام، شعله افکن ها، بمب ناپالم و دیگر عوامل آتش زا بر علیه اهدافی که نیاز هست، خلاف قوانین بین المللی نیست.
ظاهرا در ارتش آمریکا مخالف نصیحت های بشر دوستانه در مورد استفاده از فسفر سفید بر علیه انسان هستند.